Dit is een basis boekenlijst en is dus absoluut niet compleet. Vooral in de Verenigde Staten worden heel veel boeken door de grote, levendige Neo-paganistische gemeenschap geschreven over de verschillende wicca tradities en allerlei specifieke aspecten ervan. Verder wordt er momenteel heel veel naar het Nederlands vertaald.

De wicca hype heeft er inmiddels voor gezorgd dat ook veel Nederlandse uitgeverijen een of meerdere wicca boeken verkopen. Je kunt voor deze boeken terecht in bijna iedere ruim gesorteerde boekenwinkel of je plaatselijke new-age supermarkt.

Misschien is een waarschuwend woord hier op z'n plaats. Veel schrijvers uit de Llewellyn-uitgeverij stal worden contractueel gedwongen een X-aantal boeken "uit te poepen". Dit heeft tot gevolg dat de eerste boeken van een Llewellyn auteur alle zorgvuldig opgedane kennis van jaren bevat, terwijl de latere boeken vaak haastig in elkaar gedraaide flutboeken zijn. Zeker als je nieuw met wicca bezig bent, en je ook nog eens op je centjes moet letten, is het verstandig om niet alles van een auteur aan te schaffen. Kijk een boek goed door in de winkel en kijk kritisch hoeveel nieuws er nu echt instaat, wat je nog niet in andere boeken in je boekenkast hebt staan, en of dit werkelijk bijdraagt tot wat jou interesseert. Heel veel schrijvers bauwen elkaar na. Kijk in bibliografieën van boeken welke bronnen gebruikt zijn en ga daar dan eens naar op zoek.

In de bibliotheken zijn ook vaak wat Nederlandse standaardwerken te vinden. Je kunt trouwens in je bibliotheek boeken bestellen uit bibliotheken van andere steden. Kost je nog steeds stukken minder dan de aanschaf.

De boeken met lichtblauw gemerkte auteurs zijn meestal wel in iedere bibliotheek te vinden.
De paars gemerkte titels zijn goed te doen voor beginners en nieuwsgierigen die zich willen inlezen in de materie.

Verder probeer ik ieder boek te voorzien van een recensie, wanneer ik het te pakken heb gekregen. Helaas zie ik op veel andere sites dat men de achterkant van een boek klakkeloos overtypt. Waarbij vergeten wordt dat deze achterkanten geschreven worden door speciale reclamecopywriters, in dienst van de uitgeverij die het boek in de markt zet.

Wat je hieronder leest, is dan ook uiteraard volledig mijn eigen mening vanuit eigen jarenlange ervaring en beleving...Ter leringhe ende vermaeck :-)

Auteur :

Titel, Uitgeverij, Jaartal, ISBN :

Margot Adler

Deze klassieker is een onderzoek naar het neo-paganisme en godinneverering in de Verenigde Staten. Hierbij komen allerlei verschillende stromingen aan bod. Het onderzoek naar de overtuigingen van mensen binnen de vele stromingen is gedaan aan de hand van vele interviews. Ondanks dat het boek vrij academisch is van opzet, is de taal helder en niet droog. Uitstekend antwoord op de vraag "Waar hebben we in godesnaam over??" Ondanks het feit dat dit boek al heel wat jaartjes meegaat, nog steeds goed bruikbaar. Of alle beschreven groeperingen en tradities ook nu nog bestaan is een geheel andere zaak. De nieuwe druk schijnt daarin niet helemaal correct te zijn, aangezien er nog bestaande tradities als 'opgeheven' worden aangemerkt. (Dit schijnt in de allernieuwste druk inmiddels weer door Adler gecorrigeerd te gaan worden).

Dolores Ashcroft-Nowicki

First steps in ritual, Aquarius Press

De ondertitel van dit boek luidt 'A Practical Course of Self-Initiation'. In dit boek wordt in twaalf maanden tijd een heel trainingsprogramma opgezet en uitgewerkt om jezelf het pad van de rituele magie op te helpen. Dit trainingsprogramma graaft behoorlijk diep en omhelst zowel geestelijke training, studie, alsook hands-on praktijk. Het boek stelt zich ten doel de aspirant-magier te begeleiden, maar niet alles voor te kauwen. Er wordt gewerkt aan de fundamenten die nodig zijn voor het bouwen van zowel de innerlijke als de uiterlijke Tempel. De schrijfster hanteert een luchtige, humoristische, en vooral begrijpelijke schrijfstijl. Vanaf het begin wordt je met de voetjes op de aarde geplant en duidelijk gemaakt dat het Magier-zijn niet bepaald een uurtje-in-de-week hobby kan zijn, en ook waarom niet.
Voor wicca's is dit boek interessant om een goed idee te krijgen van wat zelfonderzoek en magische geestelijke training nu eigenlijk inhouden en hoe je dit gedegen aanpakt. Hiervoor worden oefeningen en tijdsschema's aangeboden. Dit zijn basiszaken die echt ook voor iedere wicca noodzakelijk zijn. Dit boek geeft veel uitleg over het waarom van veel zaken binnen de rituele magie (die ook terug komen in wicca rituelen). Ben je solitair en heb je een training/geloofs/magie block of het 'en wat nu dan?'-gevoel ? Laat je dan niet afschrikken door de woorden 'rituele magie', en haal dit in huis ipv. het zoveelste wicca boek. De oefeningen zouden je weleens weer op weg kunnen helpen of heel nieuwe dimensies aan je heksenwerk geven!

Oké, ik geef toe, ik lees Engels als ware het mijn moedertaal. Maar ik kan me goed voorstellen dat heel veel van jullie gek worden van al die Engelse wiccaboeken. Als je Engels niet zo sterk is, is de gespecialiseerde wiccapraat al helemaal een ramp, die kun je meestal niet eens in een woordenboek opzoeken. Daarom hebben mensen van Silver Circle de Hexlex gemaakt: een Engels-Nederlands verklarende woordenlijst. Naast alle wicca termen vind je ook heel veel terug op het gebied van folklore, magie, religie, astrologie, parapsychologie enz. Achterin staat ook nog een Nederlands-Engels index. Verder hebben veel lemmata verwijzingen naar aanverwante woorden, wat een snel overzicht van een bepaald onderwerp mogelijk maakt. De uitleg bij ieder woord is vrij sec en wordt niet gekleurd door deze of gene traditie, wat het bruikbaar houdt voor iedereen. Het is moeilijk te zeggen of dit werk compleet is. In ieder geval staan er genoeg woorden in om het lezen een stuk makkelijker te maken. (93 blz.). Bestellen kun je alleen bij Silver Circle

Dit boekje is een vertaling van 'Experimental Magic'. In volstrekt begrijpelijke taal en met een groot gevoel voor humor en ironie vertelt Brennan in dit boekje over het hoe en waarom van allerlei aspecten van hoge en lage magie. Hij gebruikt duidelijke voorbeelden om een en ander begrijpelijk uit de doeken te doen. En het leukste is dat dit boekje heel praktisch is ingesteld. Het nodigt uit tot daadwerkelijk experimenteren met magie en geeft daarvoor de nodige handvaten, oefeningen en waar nodig waarschuwingen. De manier waarop Brennan het onderwerp magie tegen het licht houdt is van de no-nonsense en als hij niet weet waarom iets gedaan wordt op een bepaalde manier, geeft hij dat gewoon aan. Het down-to-earth pragmatisme van dit boekje laat alle zweverigheid verdampen en maken dit een uitstekende introductie tot het daadwerkelijk uitvoeren van magisch werk. Aanrader !!

Dit boek staat bekend als "The Big Blue Book". Het is een soort cursusboek wicca. Ieder hoofdstuk behandelt een onderwerp, bevat opdrachten en als afsluiting van een hoofdstuk staat er een vragenlijst.Toen ik het in handen kreeg was ik verontwaardigd. Zeker een 'hoe wordt je stap-voor-stap wicca in 18 lessen'-boek dacht ik. Na lezing stelde ik mijn mening wat bij. Het boek laat immers glimmers van de vele facetten van wicca zien. Best aardig om een globaal idee te krijgen van de materie, maar veel te oppervlakkig om er ook echt iets mee te kunnen. Een soort wicca 101 classroom in-a-book. Buckland is niet altijd even genuanceerd met zijn uitspraken en zeker bij de correctheid van het historische deel zet ik wat grote vraagtekens. Voor diepgang en grondigheid hoef je niet in dit boek te spitten. Wicca kun je van een 'cursus' als deze echt niet worden, wel wat geinformeerder. (251 blz.)

Dit boek is de Nederlandse vertaling van het bovenvermelde 'Big Blue Book' van Buckland.

Dit boekje bevat Bucklands ideeën over Saxon wicca of Seax wicca, de traditie van zijn hand. Voornaamste kenmerk van deze traditie is een minder hiërarchische opbouw en een sterke binding met de geschiedenis van de Saksen en meer toegankelijkheid. Het boekje beschrijft geloofsovertuiging binnen de Seax wicca, alle gangbare rituelen binnen de traditie, magie en divinatietechnieken. De hoofdstukjes beschrijven alles nogal erg summier in een paar bladzijden in wel erg groot lettertype. De 'authentieke' historische achtergrond deed me nogal twijfelen aan aan de schrijver z'n duimgrootte, zo ken ik er nog wel een paar. Oppervlakkig jaren 1970 reliek (155 blz.)

Gezien bovenstaande recensie zal het misschien niet vreemd klinken dat ik bijna van de bank rolde van het lachen toen ik voor mijn verjaardag dit boek kado kreeg. In deze flinke pil zijn Cabot's boeken 'Liefdes Heksenkunsten' en 'De natuurlijke heks' gebundeld. Ik zal ze apart bespreken.

Liefdes Heksenkunsten beschrijft allerlei zaken die je op gebied van liefde tegen kan komen en magische methoden om met liefde in al haar verschijningsvormen om te gaan. Cabot gaat er niet van uit dat de lezer enige ervaring heeft en legt de basiszaken uit die belangrijk zijn voor het uitvoeren van magie. Frappant is hierbij dat ze ondanks het benadrukken van ethisch handelen, het bekende manipulatievraagstuk zowat naast zich neerlegt. Ze stelt dat manipulatie in het normale aardse leven aan de orde van dag is als het om liefdeszaken gaat en dat alleen positieve magische manipulatie werkt, want 'de god en godin van het universum zijn liefde'. Ze stelt dat daarom zwarte magie of boosaardige manipulatie niet zal werken. Dit lijkt me toch een erg kinderachtige en ongebalanceerde voorstelling van zaken die weinig met de werkelijkheid te maken heeft. Leeft Cabot wellicht in een ander universum? Verder wordt in dit boek wederom geschermd met het zogenaamd 'sterke vrouwen Keltisch erfgoed' waarvan zoveel helemaal niet van de Kelten maar van 18e en 19e eeuwse 'whishful thinkers' afkomstig is. Verder maakt het hoofdstuk over aanroepen van goden en godinnen de leek duidelijk dat je die vooral kunt 'gebruiken' om allerlei zaken voor jezelf te krijgen. Het gaat bijna alleen over nemen en vragen, nooit over onvoorwaardelijk geven, overgave of eenwording. Ik kreeg er een plat Amerikaans 'Tel-Sell' gevoel bij. Let op, in recepten verwijst Cabot naar niet nader gespecificeerde ingrediënten (bv. Cerridwenolie) waarvan recepten na lang bladeren in 'De natuurlijke heks' te vinden zijn. Positief aan dit boek is wel dat de heteroseksuele liefde niet als enige optie wordt gezien en ook de andere liefdesconfiguraties aan bod komen. (302 blz.)

In het tweede deel van dit boek bespreekt 'De natuurlijke heks' hoe je de jaarfeesten kunt vieren. Per jaarfeest geeft Cabot rituelen, bezweringen, brouwsels, recepten, een jaarfeest-menu en meditaties. De rituelen bestaan uit lange lappen tekst geschreven voor grote groepen heksen, net zoals alle recepten voor jaarfeest-eten overigens (ieder menu lijkt genoeg voor een heel weeshuis). Dit maakt het allemaal maar moeilijk bruikbaar en toepasbaar voor de dagelijkse praktijk van de solitaire heks. Dan het grootste struikelblok: dit boek is bijna totaal gebaseerd op verwijzingen naar gedetailleerde gebruiken of ideeën die volgens Cabot afkomstig zijn van de Kelten. Feit is dat al deze beweringen werkelijk op geen enkele historisch verantwoorde bron gebaseerd zijn. Iets wat Cabot zelf onderstreept wanneer het om de vermeende mensenoffers bij de Kelten gaat (het enige negatieve 'Kelten-feit' in dit hele boek): " Het zogeheten bewijsmateriaal behelst een heleboel giswerk naar een tijd, zo lang geleden, dat de tijd zoals wij die kennen niet eens bestond." Hiermee haalt ze al haar andere Keltische beweringen finaal onderuit, wat dit tot een geïnspireerd fantasyboek maakt. En wanneer leren vertalers nou eens dat je cirkels niet werpt, maar trekt? Oke, nog een laatste ding, laat je alsjeblieft niet in de war brengen wanneer een recept vraagt om iets bizars als pak-em-beet wolven- of konijnenhaar, steentjes uit Tinthele, takjes van door de bliksem getroffen heilige Engelse eiken, veren van vlaamse gaaien, uitgevallen haar van een levende magische kat, magische potten, pannen en flessen.Twijfel liever aan wat je leest...en verzin zelf iets wat wel ergens op slaat. (281 blz.)

Tja, hebben deze boeken nog iets met wicca te maken? Gezien het grote Keltische kitschfantasy-gehalte en het ontbreken van iedere religieuze insteek, voor mij persoonlijk echt niet. Maar... het moet gezegd worden, het wordt onderhand hilarisch om Cabot's boeken kado te krijgen. (Als iemand 'De kracht van de heks' wil omruilen voor de winterwortel in m'n schoentje, houd ik me aanbevolen. Dan is de ongein immers compleet).

Crowley geeft in dit boek een zeer degelijke uitleg over wat wicca inhoudt, zonder daarbij verstrikt te raken in uiterlijkheden. Ze gaat hierbij lastige vragen en psychologie (waarbij ze met name de Jungiaans psychologie aanhaalt) niet uit de weg. De taal en toon van het boek is prettig om te lezen. Een verademing aan dit boek is dat ze diep ingaat op de Godin en de God, ook in relatie tot de mens. Verder wordt ingegaan op de verschillende ontwikkelingen die iemand doormaakt binnen de wicca, van graad tot graad. Waardevolle informatie. (253 blz.)

Dit dikke boek bevat recepten voor wierook, oliën en oliemengsels, inkten, poeders, badzout, zalfjes en sachets. Ook worden diverse methodes beschreven hoe je te werk kunt gaan om al dit moois te maken. Handig zijn de verschillende lijsten achterin die alle mogelijke zaken (doelen, elementen, sterrebeelden etc.) met de verschillende kruiden verbinden. Voor de totale kruiden-en-gommen-nitwit is het handig dat Cunningham goed z'n best doet alle mogelijke ingerediënten te beschrijven, inclusief waarschuwingen bij gevaarlijkere ingrediënten. Ik blijf me alleen bij dit soort boeken altijd afvragen waar de correspondenties vandaan komen, waarom nu zus of zulk kruid hoort bij dit of dat doel, element, sterrebeeld etc... en waarom dat soort correspondenties universeel geldig zouden zijn. (269 blz.)

Wegwijs in wicca is een vertaling van 'Living wicca'. Cunningham schreef dit als opvolger van het Wicca handboek en bespreekt hierin zaken die je tegenkomt wanneer je het solitaire pad opgaat. Zijn uitgangspunt hierbij is het leven vanuit de wicca. Hierbij gaat hij in op drie onderdelen: manieren om tot werkelijke kennis te komen, de dagelijkse religieuze praktijk en het vormgeven van je eigen individuele traditie. Cunningham benadert verschillende onderwerpen binnen ieder onderdeel vooral vanuit een 'leer vertrouwen op jezelf en de Goden'-benadering. Hierdoor behandelt 'Wegwijs in wicca' de diverse onderwerpen op een diepgaandere wijze dan menig ander Nederlandstalig boek over wicca. De aanwijzingen in dit boek maken globaal duidelijk wat de spiritueel/religieuze dimensie van wicca is en hoe je die in je leven kunt brengen. Hij gaat uitdrukkelijk niet (diep) in op de uiterlijkheden waarin veel andere schrijvers verstrikt raken!
Ik vind het jammer dat her en der uit de tekst blijkt dat Cunningham zijn zienswijzen tegenover covenheksen heeft moeten verdedigen. Wat mij betreft mogen lezers van zulk gehakketak verschoond blijven. Verder nog een vertaaldingetje. Mocht je je afvragen wat je in godesnaam met een 'mantel' moet in een ritueel...dat moet natuurlijk een ritueel gewaad zijn. Eigenlijk vind ik het jammer dat dit boek gericht is op mensen die al ervaring hebben met wicca. De religieuze, geestelijke benadering van dit boek zou niet misstaan in een beginnersboek. Daarom zou ik dit boek ook willen aanraden als geestelijk voer voor beginners, omdat juist zij vaak verblind worden met cirkelgetrek en messengezwaai.

Deze roman is absoluut handig om je ouders, en dan vooral je moeder eens voorzichtig te introduceren tot wicca. Currot vertelt in dit boek over haar spirituele leegte in de snelle Amerikaanse zakenwereld. En hoe zij langzaam tot de ontdekking kwam dat wicca haar, de succesvolle advocate, een mogelijkheid bood haar honger naar spiritaliteit te erkennen en er iets aan te doen. Het is jammer dat de karakters in het boek behoorlijk eendimensionaal zijn en als typetjes worden neergezet. Het verhaal springt met nogal grote stappen vooruit. Voordeel hiervan is dat het snel wegleest en, zoals eerder gezegd, uitstekend door je moeder kan worden gelezen. (399 blz.)

In dit boek leggen de Farrars vanuit de Alexandriaanse traditie uit wat de acht sabbats inhouden. Vanuit de folklore en allerhande lokale tradities laten ze zien waarom welke symboliek in de rituelen van de sabbats terugkomen. Voor iedere sabbat is een ritueel opgenomen. Verder staan er ook rituelen in voor het openen en sluiten van de cirkel, geboorte, dood en huwelijk. De behoorlijk complexe en poëtische rituelen zijn eigenlijk alleen geschikt om te doen als je met een vrij grote groep mensen bent, en veel tijd uit kunt trekken voor de voorbereiding.

De Farrars doen in dit boek behoorlijk goed uit de doeken wat wicca inhoudt. Voor een deel is het boek een interessant onderzoek naar de inhoud en herkomst van de verschillende Boeken der Schaduwen die Gardner in de loop van de tijd schreef. Ook zijn ze niet bang om allerlei zaken die je op het pad van de wicca kunt tegenkomen, te behandelen. Zaken als reïncarnatie, de rol van sex in de hekserij, ethiek, zelfinwijding, symboliek komen onder meer aan de orde. Verder zijn er nogal wat rituelen opgenomen. Het boek is prettig leesbaar en je krijgt echt het gevoel dat deze mensen weten waar ze het over hebben. (349 blz.)

Dit dikke boek ziet er met zijn zwarte kaft en witte symbolen nogal sinister uit. De titel is een beetje raar en de beide auteurs waren hier zelf ook niet echt gelukkig mee. Ze hadden er echter niets over te zeggen aangezien het hier gaat om een niet geautoriseerde, Amerikaanse uitgave. Het boek is in een twee-in-een boek en bevat 'The Witches' Way' en 'Eight Sabbats for witches', waarvan hierboven beide recensies.

Dit boek biedt een behoorlijk uitgebreid overzicht van alle Godinnen van de wereld in huidige en vroeger tijden. Verder worden verschillende aspecten van de Godin in de huidige tijd besproken. Er zijn verschillende behoorlijk dramatische rituelen opgenomen die een nadere kennismaking met de verschillende Godinnen mogelijk maken. Een mooi naslagwerk. (319 blz.)

Hetzelfde als hierboven, maar dan uitgewerkt voor de Goden.

Deze roman en de drie boeken die hieronder staan zijn absolute aanraders. Ze bevatten een goudmijn aan beelden en teksten met een behoorlijk magisch, symbolisch karakter. Deze boeken zijn niet vanuit een wicca, maar meer een ritueel-magisch perspectief geschreven, en zijn vaak mooie studies naar de krachten die mensen op kunnen jagen tot daden waartoe ze zichzelf nooit in staat achtten. Ook na meerdere keren lezen nog steeds boeiend. Inspiratie voor pathworkings! (382 blz.)

Dit werkje gaat niet over wicca, maar over de interessante, niet altijd even ongevaarlijke, wondere wereld van het occultisme. Fortune bespreekt in dit boek allerlei aspecten die vroeg of laat op je pad kunnen komen als je je met occultisme in welke vorm dan ook gaat bezighouden. Onder meer komen zaken aan bod als; wat is occultisme en waarom zou je je ermee bezig houden, meditatie, Akasha kronieken, groepskarma, autoriteit en gehoorzaamheid binnen occulte groepen, geheimhouding, het linkerhandpad, vegetarisme, occulte idealen, psychische ziekten. Al met al allerlei zaken waar je eigenlijk toch eens je gedachten over zou moeten laten gaan, zeker wanneer je aansluiting zoekt bij een groep. Overigens is het wel duidelijk dat Fortune een kind van haar tijd was en diverse meningen tegenwoordig nauwelijks stand meer houden. (192 blz.)

Deze veelzijdige verhalenbundel bestaat uit alleraardigste verhalen die zich afspelen rond een kliniek op het Engelse platteland, waar Dr. Taverner (een psychiater/magiër) zich ontfermt over allerlei mensen met zeer uiteenlopende problemen van bovennatuurlijke aard. Zeker de moeite waard. Het boek is gebaseerd op gebeurtenissen die Fortune meemaakte tijdens haar eigen training. De verhalen spelen zich allemaal af in de jaren veertig. (195 blz.)

Dit boek presenteert een hele reeks interviews met allerlei Duitse mensen die zich op een of andere wijze met wicca of hekserij bezighouden. Het is a.h.w. een journalistieke zoektocht waarbij de vragenstelster vooral achter de motivatie van de mensen probeert te komen. "Waarom zou je je als gezonde Westerling met zoiets raars als hekserij bezighouden??" Dit levert een kleurrijke reeks portretten op. Minder boeiend als je op zoek bent naar informatie, boeiend genoeg als je geïnteresseerd bent in menselijke drijfveren.

Dit boek is een heel prettig boek over natuurmagie, het jezelf in verbinding stellen met de heilige krachten van de natuur. Green laat duidelijk een diep ontzag voor de natuur blijken en weet dat heel goed over te brengen op de lezer. Ze behandelt de magie van de elementen, de maan, de zon en de sterren en de bomen. De benadering is die van de eenvoud, van de groene heks. Absoluut inspiratie! (247 blz.)

Dit kleine boekje is echt heel goed voor beginners of mensen die eens willen kennismaken met het spirituele natuur-aspect van wicca en natuurmagie. Wat dit boekje vooral duidelijk maakt, in heel eenvoudige taal, is dat alle kracht al in jou en de Aarde zit en dat het enige waar je voor moet werken, het tot stand brengen van een verbinding is tussen deze krachten. Greens verhaal gaat het verzanden in uiterlijkheden volledig uit de weg en spoort de lezer vooral aan zelf aan de slag te gaan. Ik denk dat dit boekje vooral vertelt hoe je weer kunt leren luisteren, zowel naar buiten, als naar binnen toe.(139 blz.)

In dit boek neemt Marian Green je mee op een ontwikkelingsreis van dertien manen met als doel jou je innerlijke verbinding met het wezen van het land om je heen weer te laten ontdekken. Per maand behandelt ze een bepaald onderwerp en geeft ze je eenvoudige, maar effectieve oefeningen om dit onderwerp uit de diepen. Verder geeft ze bij ieder hoofdstuk een boekenlijstje met titels die de stof van die maand ondersteunen (hierbij staan nogal wat moeilijk/niet meer verkrijgbare titels, dus gebruik deze titels als inspiratie om in je lokale bibliotheek naar equivalenten te zoeken). De schrijfster gaat uit van het absolute beginnersniveau en houdt een heel rustig tempo aan en gunt je de tijd om daadwerkelijk weer een verbinding met het land tot stand te brengen, en daarmee met de Goden en de verborgen wereld om ons heen. Ben je beginner? Dan is dit boekje uitstekend om je veilig op de weg van de groene heks te helpen. Ook als je geinteresseerd bent in wicca is dit een goed begin. Laat je niet misleiden door de eenvoud van het gebodene, het mag simpel lijken (en daardoor aantrekkelijk om doorheen te racen of over te slaan), maar als je een weg als deze volgt is het juist belangrijk alle tijd te nemen en eenvoud te leren waarderen. Een groot punt van kritiek is dat Green zich maar beter kan onthouden van het geven van 'historische' infomatie. Veel van wat ze aandraagt als oeroud, heidens, Keltisch etc. is erg romantisch en erg aantrekkelijk om te geloven, maar helaas verre van historisch correct (dit is te compenseren door de boeken van Ronald Hutton te lezen die het (pre)-historische plaatje wel duidelijk maken). Maar dat kon Green ook allemaal niet weten want Hutton was pas jaren na het uitkomen van de eerste druk klaar met zijn onderzoeken. Verder vind ik het polariserende taalgebruik wanneer het gaat over solitaire heksen vs covenheksen jammer. Een mooi beginnersboekje als dit heeft het toch helemaal niet nodig om zich her en der af te zetten tegen de wereld van die saaie, bedompte, beperkte, huisgebonden wiccacovenheksen. Als je door deze zaken heen kunt lezen, hou je een goed beginnersboek over. (189 blz.)

Deze encyclopedie maakt de belofte van de titel behoorlijk waar. In heldere woorden worden allerlei termen die verband houden met magie, hekserij (zowel vermeend als modern), satanisme, tovenarij, Voodoo en wicca degelijk uitgelegd (voor heel specialistische termen zul je toch in heel specialistische werken moeten blijven zoeken). Ook worden er nogal wat, voornamelijk Amerikaanse, wicca-celebrities vermeld. Lijvig hebbeding, met veel plaatjes en foto's! (421 blz.)

Hans Holzer (voorwoord)

Deze encyclopedie bevat een vreemde mix van informatie over historische hekserij, hekserij in b.v. Afrikaanse landen, wicca, demonologie, satanisme, zwarte magie, occulte gebruiksvoorwerpen en heel veel foto's, schilderijen en tekeningen. Het is duidelijk dat de uitgever een smeuïg boek wilde samenstellen dat goed zou verkopen. Hoewel het voorwoord van Holzer alle facetten van hekserij een beetje in fatsoenlijk in perspectief zet, doet de rest van het boek behoorlijk duister aan. Al met al niet zo'n duidelijk boek omdat alles doorelkaar gemixt wordt. Niet echt een boek om je ouders te laten lezen als je ze wil informeren. O ja, in dit boek vind je de rest van die jaren '60 wicca foto's, en nog in kleur ook ;-) (252 blz.)

Dit boek ziet er nogal gewichtig uit met zijn matzwarte cover, 3 kilo gewicht, en bloedrode typografie op de cover. Helaas blijkt na zorgvuldige lezing dat de inhoud heel wat minder gewichtig is. In het boek probeert Holzer een indruk te geven van zijn persoonlijke ervaringen met covens, heksen, magiërs, occultisten, paragnosten en wat al niet. Inhoudelijk kan ik vrij weinig zeggen over het waarheidsgehalte van wat Holzer ons meedeelt over zijn persoonlijke ervaringen. Hoogstens kan ik me ergeren aan zijn seksistische opmerkingen en verwonderen over het gemak waarmee hij bij jan en alleman in de cirkel wordt toegelaten om weet ik wat voor intieme rituelen mee te maken en zelfs te filmen of fotograferen. Over een aantal feitelijk vermelde zaken kan ik wel uitspraken doen. De gebeurtenissen die Holzer beschrijft dateren allemaal uit de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw, en zijn daarmee weinig relevant of exemplarisch voor wicca en hekserij in het hier en nu. Verder rammelt Holzer's historische uiteenzetting over wicca aan alle kanten, net zoals in al zijn andere boeken. Wat dit betreft is het boek zwaar achterhaald. Daarnaast staan er werkelijk ontelbare fouten in namen van mensen, lidmaatschappen van groepen en data. Iets wat iemand die werkelijk wat van onderwerp weet, niet zou overkomen. Daarnaast staan er bij de vele, vaak niet eerder gepubliceerde foto's (ook allemaal oud materiaal, de meeste afgebeelde mensen zijn inmiddels behoorlijk bejaard), volstrekt onzinnige bijschriften die duidelijk herkenbare, bekende mensen volstrekt foute namen of lidmaatschappen aan groepen toedichten, of afgebeelde gebeurtenissen in een foute locatie plaatsen. Na lezing van dit boek heb ik sterk het idee dat Holzer deze megadikke pil helemaal niet zelf geschreven heeft (de man moet inmiddels in de 90 zijn). Het lijkt erop dat een of andere ghostwriter, niet gehinderd door enige kennis van zaken, een stapel bandjes, foto' s en vergeelde aantekeningen in zijn maag gesplitst heeft gekregen met de opdracht er een aantrekkelijk coffeetablebook van te fabriceren. In mijn geleende recensie-exemplaar had een van de prominent aanwezige heksen uit het boek, een opdracht op het schutblad geschreven die eindigde met: 'This book is a big pink elephant' . En daarbij sluit ik mij aan, waarbij ik niet kan nalaten toe te voegen: 'This book is an overly expensive flowerpress'. (671 blz.)

Ronald Hutton

De ondertitel van dit boek luidt 'A history of modern pagan witchcraft'. Geen onbelangrijk gegeven. Hutton is historicus aan de universiteit van Oxford en probeert met dit boek de geschiedenis van de wicca stromingen zoals we die nu kennen, uit te pluizen. Hutton's methodes zijn die van de universitair onderzoeker. Nauwkeurig stelt hij hypotheses op en zoekt hij feiten om ze te onderbouwen. Daar waar de geschiedenis schimmig wordt en feiten niet te controleren zijn, geeft hij dit duidelijk aan. Nergens presenteert hij iets als sluitend bewijs wanneer de feiten dit niet zijn. Af en toe draagt hij feiten aan uit bronnen waarbij ikzelf toch twijfels heb (Aidan Kelly bv.). Maar de grondigheid van z'n onderzoek maakt veel goed. De opbouw van het boek laat heel mooi zien hoe de maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in de 18e en 19e eeuw er sterk toe hebben bijgedragen dat een religieuze stroming als wicca op kon duiken. Hutton probeert mythe en feit te scheiden. Soms lukt dit, en soms niet. Kern van de zaak is de zoektocht naar een ononderbroken lijn naar het verleden, ver voor de jaren 30. Het lukt hem niet deze lijn te achterhalen, maar zijn zoektocht laat wel zien hoe groepen gedreven en idealistische mensen een religie voor de nieuwe tijd wisten samen te stellen. Een religie die Hutton absoluut levensvatbaar vindt. Persoonlijk vind ik dat iedereen die serieus met wicca bezig wil (gaan) zijn, zich rekenschap moet geven van de geschiedenis en ontstaan ervan, al was het maar om te voorkomen dat je jezelf dingen voorspiegelt of grote flaters maakt met boude (historische) beweringen die na het lezen van dit boek toch wel als achterhaald en 'wishful thinking' moeten worden beschouwd. (486 blz.)

Hutton is duidelijk iemand die zijn tanden jarenlang in een onderwerp zet en er vervolgens een van z'n levenswerken ervan maakt. Dit boek met als ondertitel 'A History of the Ritual Year in Britain' behandelt uitsluitend de folklore van zowat alle feestdagen van de Britse Eilanden. Voor wicca's is dit boek van belang om de origine van hun jaarfeesten beter te begrijpen. Uitgebreid bronnenonderzoek en de beschrijving van veel gebruiken maken duidelijk waar bepaalde rituele elementen vandaan zouden kunnen komen en wat de mogelijke betekenis is (soms is die er ook gewoon niet). Het kan misschien wat ontluisterend zijn, maar voor een groot deel van de jaarfeesten blijven de claims van oeroude heidense oorsprong niet staan. Hutton traceert nauwkeurig tot hoever terug in de tijd een bepaald feest werd gevierd en met welke gebruiken dat gepaard ging. Interessant is dan vooral dat het ontstaan van nieuwe gebruiken en feesten soms aardig nauwkeurig te volgen is in bronnen. Over het geheel gezien is de invulling van het rituele jaar door de eeuwen heen een behoorlijk dynamisch geheel waarbij geografische verschillen ook nog eens een grote rol spelen. Na het lezen van dit boek is me duidelijk dat veel wicca-claims over oeroude heidense feesten niet erg sterk blijven staan of zelfs helemaal niet meer overeind te houden zijn. De vraag waarom je nou eigenlijk jaarfeesten viert is na het lezen van dit boek misschien wel niet zo klakkeloos meer te beantwoorden met iets als: "Ik herstel hiermee gewoon de oude voorchristelijke feesten die de Kerk heeft vervangen door hun eigen feestdagen". Een ander aspect dat duidelijk naar voren komt is dat de jaarfeestcyclus uit de wicca ongelofelijk Brits is, het 'klakkeloos' aannemen van dit systeem in Nederland op grond van historische oorsprong is dan ook iets om eens goed over na te denken. Jammer dat door het ontbreken van folkloristische informatie van het continent het hele plaatje nog steeds erg moeilijk te zien is. Trouwens, zo soepeltjes als 'Triumph' zich liet lezen, zo zwaar en taai is deze pil. Er staan zo gigantisch veel gedetailleerde feiten in dat het lezen erg vermoeit, gaap-cijfer: 8. Niet kopen of bestellen als je Engels niet zo goed is, je niet van kleine priegellettertjes houdt, of geschiedenis je niet zo veel boeit, dat wordt geheid een teleurstelling. Als je daarentegen de jaarfeesten eens goed wil debunken, zeker aanschaffen! (542 blz.)

Gewoon mooi, dit werkje. Prachtige, sfeervolle, potloodtekeningen illustreren het verhaal van de heks door de eeuwen heen. Fantasie en werkelijkheid lopen door elkaar. In proza en poëzie wordt het wezen van de heks besproken en bezongen. De oude en de moderne Heks vinden elkaar in dit boek. Ik heb ook ergens de grote kleurenversie gezien, maar vond de zwart/wit versie toch eigenlijk mooier en mysterieuzer. Een prachtig plaatjesboek. Vergroten op het kopieerapparaat en aan de muur prikken als je nog iets moois voor je kamer/huis zoekt! (144 blz.)

Altijd al nieuwschierig geweest naar hoe zo'n coven nou eigenlijk werkt? Dit boek is in feite zo'n beetje bedoeld als handleiding voor het opzetten en runnen van een goed functionerende coven. Het gaat niet zozeer in op de inhoud van de training van de mensen in de coven, maar meer over hoe een coven als geheel van een groep mensen functioneert. Het is wel jammer dat het geheel nogal Amerikaans aandoet. Typisch Amerikaanse problemen komen aan de orde (b.v. belastingvrijstelling). Aan de orde komen verder o.a. een coven beginnen, hoe krijg je de juiste mensen erbij, taakverdeling, rituelen, groepsdynamica, traditie, covens binnen een gemeenschap, netwerken, training en inwijding. Als je solitair bent en je zoekt aansluiting bij een groep, geeft dit boek wellicht wat meer inzicht in hoe het allemaal zou kunnen gaan en waar je bij je zoektocht op kunt letten. (504 blz.)

Ook zo gefascineerd door de Maan? De schrijfster van dit grote boek net zo. Allerlei mooie plaatjes, gekke verhaaltjes, wetenschappelike feiten, liedjes, mythologische figuren, goden en godinnen, gebeurtenissen met de Maan in de hoofdrol hebben in dit boek (met een behoorlijk feministische twist) een plekje gevonden. Gewoon fijn om nu en dan weer eens door te bladeren. (412 blz.)

Maanfeesten vormen een belangrijk onderdeel van de wicca kalender. Naast uitleg over het hoe en wat van maankalenders, legt Ko in dit boek aan de hand van zijn eigen kalender indeling uit welke thema's bij welke maan om de hoek komen kijken. Dat tussendoor het aloude Ko's-maankalender vs. Merlin's maankalender gebitch weer eens gespuid wordt, vind ik wat minder. Boys will be boys, zullen we maar zeggen.
Voor ieder maan krijg je een uitgebreide achtergrond op gebied van de mythologie die met de desbetreffende tijd samenhangt. Veel uitgebreide informatie wordt ook gegeven over iedere boom die aan een bepaalde volle maan gekoppeld wordt. De praktische bijdrage voor de viering van de manen is gedaan in de vorm van recepten voor wierook, wijn, bier, koekjes en broden. Allemaal ook weer voor een bepaalde volle maan. Als je verlegen zit om achtergronden en informatie voor het vieren van de esbats is dit een goed boek om inspiratie uit te putten. Let op, je vind hier geen rituelen! Jammer dat de maantabel in mijn druk maar tot 2001 liep, die hadden ze toch wel wat langer mogen laten doorlopen.

Joke en Ko geven in dit boek een redelijk uitgebreid overzicht van alle facetten die bij de wicca om de hoek komen kijken, en dan vooral vanuit Gardneriaans perspectief. Ze besteden behoorlijk wat aandacht aan het ontstaan van de wicca begin vorige eeuw, en de personen die hierbij betrokken waren. Verder worden de Godin en de God vanuit mythologisch perspectief besproken waarbij allerlei culturen aan bod komen. Verdere hoofdstukken vertellen uitgebreid over o.a. de coven, de westerse esoterische traditie (en de relatie tot de wicca), functie van werktuigen, rituelen, noodzaak van ontspanning, visualisatie, meditatie, magie etc. Al met al een duidelijk geschreven boek met veel nuttige informatie.(295 blz.)

Dit boek is vooral bedoeld om wicca en wicca covens in Nederland, van binnenuit enigszins transparanter te maken voor het publiek. In die zin dat Joke en Ko vanuit het reilen en zeilen van hun eigen coven allerlei zaken uitleggen die met de dagelijkse praktijk van het wicca zijn te maken hebben. Het is dan ook een erg persoonlijk verhaal, en laat heel duidelijk zien hoe het zit met geloofautonomie van groepen. Dat heeft voor- en nadelen. Het wordt iets duidelijker wat een wicca coven is, hoe die functioneert, en hoe een nieuweling wordt opgenomen. Het grote nadeel is dat dit boek alleen maar duidelijker maakt hoe het er in hun specifieke coven aan toe gaat. Alle andere covens in Nederland zullen waarschijnlijk op meerdere punten sterk verschillen. Niet in de laatste plaats omdat de 'persoonlijkheid' van de coven sterk gekleurd wordt door het samenspel van die specifieke covenleden. Dit zegt dus helemaal niks over de rest van Wicca Nederland, en dat is voor veel mensen toch moeilijk te begrijpen. Generaliseringen worden aan de hand van dit boek al snel gemaakt, met name door beginners. Wat dit boek wel duidelijk laat zien is dat het gaat over doodnormale mensen die er gewoon een minder gangbare religie op na houden. Dat de manier waarop mensen met elkaar omgaan in hun coven niet ieders 'cup of tea' is, laat alleen maar zien dat een coven in de eerste plaats een hechte vriendenkring is waarbinnen je past of niet. Wat ik apart vind aan dit boek is dat het bepaalde recentere Nederlandse ontwikkelingen aanstipt en daarbij niet schuwt een kritische houding te handhaven. Dit geeft ook maar weer eens aan dat we in de wicca echt geen onfeilbare heilige boeken of mensen hebben, en dat het best gezond is om niet alles wat deze of gene schrijft of doet maar aan te nemen. En dat geldt uiteraard ook voor de boeken van Joke en Ko. (208 blz.)

Dit boek was, meen ik, het eerste dat door een Nederlandse heks geschreven is. Magnus was iemand die na veel omzwervingen bij allerlei occulte/geloofs genootschappen uiteindelijk met wicca aan de slag is gegaan. Hierbij is hij onder andere bezig geweest om de rituelen van de Farrars te vormen tot een voor hem en zijn groep werkende vorm (dit leverde dan ook de wat onbekendere Nederlandse stroming van de Magnusianen op). Naast deze aangepaste rituelen en uitleg hierover, gaat hij in dit boek uitgebreid in op de verregaande implicaties van het wicca priesterschap. Hierbij uitgaand van je eigen plaats midden in de maatschappij en de wereld. Zaken als de houding ten opzichte van je lichaam, je medemens, je verleden en de implicaties van bepaalde keuzes komen aan de orde. Juist deze dimensie van de wicca mis ik vaak in andere boeken. In dit in boek komen wat onorthodoxe zaken aan bod, maar omdat het je aan het denken zet, vind ik het toch wel een aanrader. (244 blz.)

Zoals uit de tekst hierboven duidelijk wordt, is de wicca voor Magnus nooit een dogmatisch, star geheel geweest. 'Heksenwerk' werd nieuw geschreven in plaats van een vierde druk van 'Ik ben een heks' uit te geven. In dit boekje worden veel facetten uit het bovenstaande boek nog eens aangestipt en aangevuld met zaken die in de loop van de tijd zijn aangepast aan een veranderde behoefte. Samen geven deze twee boekjes mooi weer hoe dat in z'n werk zou kunnen gaan. (186 blz.)

'Voices of the Goddess' bestaat uit tien essays van verschillende vrouwen die elk op hun eigen wijze de Godin ontmoet hebben en elk op hun eigen wijze het priesterschap invullen. Het is fijn om te lezen dat deze wegen nog steeds voor ons mensen open liggen, als we ervoor kiezen. Ter inspiratie! (237 blz.)

Melkor beschrijft in dit boek hoe hij met wicca in aanraking kwam en hoe hij erbij is gekomen. Hij vertelt zijn verhaal op een infomele en vaak ook humoristische toon en geeft je het gevoel dat je naar een gesprek zit te luisteren. Melkor is een vertegenwoordiger van de Alexandriaanse wicca en dit komt in het boek duidelijk naar voren door de wat meer theatrale en ritueel-magische elementen. De structuur van het boek is een beetje associatief opgebouwd waardoor het een beetje van de hak op de tak lijkt. In de eerste zeven hoofdstukken legt hij allerlei aspecten van wicca uit. De volgende acht hoofdstukken verhalen over de jaarfeesten en bevatten ook beschrijvingen over hoe zo'n jaarfeestritueel gaat. Al met al een prettig boek om te lezen met heel veel informatie die uit de eigen praktijk voortkomt. (191 blz.)

Dit deeltje uit de serie Wegwijs van de zeer christelijke uitgeverij Kok, bespreekt in goed leesbare taal waar het om draait binnen de wicca en is een uitstekende inleiding voor mensen die zich snel even willen inlezen in het onderwerp. Het boekje benadrukt vooral die facetten die vanuit religieus opzicht interessant zijn. Het boekje behandelt onder andere een (beknopte) geschiedenis van de moderne hekserij, het begrip mysteriereligie, de Godin en de God, begrippen als karma, reïncarnatie en het Zomerland, de viering en betekenis van de jaar- en de maanfeesten, rituelen, het waarom van magie, inwijdingen etc. Het boekje is heel geschikt om allerlei ideeën omtrent de moderne hekserij te demystifceren en een en ander eenvoudig uit te leggen. Dit is nou zo'n veilig en helder boekje om ouders, oma's en opa's, collega's, leraren en vrienden te laten lezen (of in de schoolbibliotheek te laten zetten) wanneer blijkt dat men er wel heel rare ideeën op na houdt als het over jouw religie gaat. (103 blz.)

De ondertitel van dit boekwerkje luidt: 'Een basistraining in Magie'. Deze training houdt onder meer in: zelfkennis, ontspannen, observeren, visualiseren, concentreren, wilskracht, meditatie enz. Persoonlijk vind ik dit een van de nuttigste boekjes die Silver Circle uitgeeft. Het boekje geeft in heldere taal, die nergens omheen draait of vaag wordt, uitleg over hoe de magische training wel of niet aan te pakken. Een uitleg over de training die in wel heel veel wicca-literatuur 'gemakshalve' achterwege wordt gelaten. Met name voor solobeginners op welk magisch pad dan ook, is dit een uitstekende handleiding om te lezen. Lezen is een ding, de training ook daadwerkelijk volgen iets heel anders. Voor al die mensen die wel trouw hun cirkels trekken, wezens en goden aanroepen, en vervolgens het idee hebben dat ze eigenlijk niks voelen, en zich voor joker voelen staan, maar toch volharden: misschien hebben jullie in je enthousiasme een paar stappen overgeslagen. Op het solopad mis je de begeleiding van iemand die je met jezelf kan confronteren. Je zult dat echt zelf moeten aanpakken. Dit boekwerkje kan hierbij goede aanwijzingen geven over het te volgen trainingstraject. Als heks is je geest je belangrijkste gereedschap. Als je er maar zozo controle over hebt, zal je heksenwerk ook maar zozo zijn. En het is toch eigenlijk heel jammer om daar maar genoegen mee te nemen. Een minpuntje van dit werk... de bladzijden zijn gelijmd en kunnen niet al te veel mishandeling verdragen. (119 blz.) Bestellen kun je alleen bij Silver Circle

Dit ietwat gedateerde boekje werd door Silver Circle meestal aan de media gestuurd, wanneer ze weer eens heel onjuiste dingen gepubliceerd hadden. Het geeft in heldere tekst weer wat wicca wel en niet is. Allerlei facetten komen aan de orde waaronder: termen, geschiedenis, godin en vrouw, religie, magie, jaarfeesten, organisatie, praktijk en een boekenlijst. Het is duidelijk dat dit boekje de voorloper is van 'Moderne Hekserij' dat Merlin later schreef. Een aantal puntjes van kritiek op de tekst; het haast mythische 9-miljoen cijfer van slachtoffers van de heksenwaan is inmiddels toch wel door meedere geschiedkundigen onderuitgehaald. Aanpassing zou op z'n plaats zijn. Verder wordt mij met iets teveel stelligheid gesteld dat Pickingill een afstammeling was van priesters of priesteressen van voor-Christelijke vruchtbaarheidsreligies. Zeker gezien de doelgroep, is het misschien niet verstandig zo stellig en zwaar op deze 'directe' afstamminglijn te leunen, aangezien het voor bepaalde journalisten reden kan zijn de hele religie maar onderuit te halen als zijnde 'bedrog' of 'voor-Christelijke fantasie'. Al met al een duidelijke tekst die veel bekende misvattingen genuanceerd recht kan zetten. Bestel dit of 'Moderne Hekserij' als je iemand snel en eenvoudig op de hoogte wil brengen van wicca. (48 blz.) Bestellen kun je alleen bij Silver Circle (Momenteel is overigens een nieuwe uitgave in voorbereiding , tzt. zal ik deze bespreking toespitsen op die uitgave).

Minerva's boekje wordt vrijwel altijd als eerste aangeraden wanneer mensen vragen naar eenvoudig te begrijpen informatie. Niet zo verwonderlijk, want dit boekje legt in Jip-en-Janneke taal uit zo ongeveer wat wicca is en hoe je je ermee bezig kunt houden. Mijn recensie-exemplaar stond dan ook op de jeugdafdeling van de bibliotheek. Het boekje richt zich in eerste instantie op de leeftijdsgroep van 12-16 jarigen. De inhoud gaat voornamelijk in op de leuke aspecten van de wicca, rommelen met jaarfeesten, ritueeltjes, wat kruiden, divinatie en tools. Hier en daar geeft ze een aardig en lief ritueeltje. Jammer van de tekst zijn de vele feitelijke onjuistheden, zo staan bijvoorbeeld de afnemende en wassende manen verkeerd om in het schema en klopt het wit/zwart/grijze magie schemaatje voor geen meter (voor zover zo'n indeling enige relevantie heeft). Neem dus ook alles wat in dit boekje staat niet klakkeloos voor waarheid aan, maar vraag rond en lees andere boeken om dingen te controleren. En denk vooral zelf na over wat je leest! Verder had men wat meer moeite kunnen steken in het maken van de illustraties. Ze zien er uit als een van internet, en uit andere bekende boeken geript en verphotosjopt zootje van inferieure afbeeldingskwaliteit. Hier is iemand van de prepress niet streng genoeg geweest!

Het geestelijk religieuze aspect van de wicca wordt in Over Bezems en Pentagrammen erg summier aangestipt. Daarmee vind ik de wicca zoals in dit boekje gepresenteerd wordt, haast een soort spielerei. Precies boeiend en simpel genoeg om een leuke vrijetijdsbesteding te zijn voor jonge meisjes en jongens. Maar of het iets te maken heeft met wicca? Over Bezems en Pentagrammen probeert je 'zonder veel moeite' vanalles te leren over hekserij en slaat daarmee gemakshalve de essentie van de wicca over, nl. dat het een mysteriereligie is die de essentie van ons bestaan, eros & thanathos, viert. Ik denk dat je op 12-jarige leeftijd nog niet bepaald klaar bent om de krachten achter Dood en Leven te ontmoeten. Gelukkig geeft dit boekje nieuwsgierige kinderen ook niet bepaald het gereedschap in handen om zover te komen, maar houdt het de boel voornamelijk leuk en gezellig.(125 blz.)

In dit beginnersboek geeft Penczak een overzicht hoe wicca vanuit een GLBT perspectief benaderd kan worden. Het boek is verdeeld in drie delen: geschiedenis en mythologie / gereedschappen van de clan / empowerment door liefde, sexualiteit, genezing en ritueel.
Hoewel hij expliciet aangeeft dat het eerste hoofdstuk over queer history en queer mythology niet gezien moeten worden als historisch verantwoorde tekst, haalt hij heel veel interessante queer voorbeelden uit allerlei culturen erbij, die vervolgens toch op wel heel feitelijke toon gepresenteerd worden. Vervolgens blijkt hij al deze mooie 'feiten' te baseren op slechts één bron. Niet bepaald de beste methode om de verborgen geschiedenis van de queer cultuur aannemelijk te maken. Het lijkt erop dat hij hierin de historische werkwijzen van Laurie Cabot heeft overgenomen (Penczak kreeg zijn basistraining van Cabot). De lezer dient dus alert te blijven en zal zelf feit en fictie moeten scheiden. Dit maakt dit hoofdstuk jammergenoeg slechts bruikbaar als poetisch/mythische inspiratiebron.
In het hoofdstuk over empowerment geeft Penczak basisinformatie over hoe de Goden tegenmoet te treden, technieken voor meditatie, het werken met krachtdieren, werken met tools, je lichaam en rituele ruimte, het functioneren als priester(es), en invocatie. Ik vind dit een vrij rommelig opgezet hoofdstuk, dat moeite heeft met het scheiden van hoofd- en bijzaken die van belang zijn voor een GLBT wicca beginner. Zo wordt invocatie in slechts drie bladzijden als oefening gegeven, waarbij bijvoorbeeld de gevaren van deze techniek niet eens worden genoemd. En is het deel over het werken met krachtdieren onevenwichtig lang in vergelijking met het stuk over ontmoeten van Godin en God.
Positief aan dit hoofdstuk vind ik dat de schrijver aardige tips geeft om bepaalde wicca aspecten vanuit een GLBT perspectief te kunnen bekijken (alhoewel ze soms wel erg voor de hand liggend zijn). In het laatste deel worden allerlei techieken besproken die tot het kunde deel van de hekserij behoren. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan healing, waarbij GLBT issues uitgebreid aan bod komen. Verder vertelt Penczak nog summier over het wiel van het jaar en geeft hij een aantal overgangsrituelen. Dit boek lijkt me redelijk bruikbaar voor de beginnende niet-hetero heks die moeite heeft met combineren van de identiteiten gay en heks. Je zou hieruit wat inspiratie kunnen halen. Jammer vind ik dat de focus van de schrijver toch neigt naar het eruitlichten van homo-issues, waardoor specifiek lesbische, bi en transgender zaken wat op de achtergrond vallen. (265 blz.).

Dit is ook zo'n klassieker. Starhawk vertelt vanuit de Faery traditie over allerlei facetten van wicca. Faery wicca kenmerkt zich door een bijzondere nadruk op het circuleren van functies binnen de cirkel, het veelvuldig gebruiken van sjamanistische technieken en ook het benadrukken van de Godin. In het boek zijn talloze oefeningen te vinden die heel goed zijn om je basis op te bouwen en verder te ontwikkelen. Verder wordt er binnen de Faery traditie heel veel gewerkt met chants waarvoor ook heel veel teksten gegeven worden. Ze gaat trouwens niet echt sterk in op de materiële kant van de zaak, waardoor de focus heel sterk ligt op beleving, of 'power from within'. Starhawk is niet bang om dieper op de materie in te gaan. Verder laat ze in deze tiende editie duidelijk in haar voetnoten merken dat de wicca geen star geheel is en dat ook een gerenommeerd schrijver behoorlijk van mening en idee kan veranderen over bepaalde onderwerpen. Rijk en degelijk boek. (288 blz.)

'Moderne Heksen' is, gezien de tekst op de achterkant, uitdrukkelijk bedoeld als inleiding op het onderwerp hekserij. Pikant wordt het boek als "het 'ABC' voor elke heks" aangeprezen. Na lezing vond ik dat toch wel zwaar overtrokken verkooppraat. Doordat het boek een mix is geworden van uitleg over wicca en hekserij is er in het summiere theoretische deel een soort infobrij ontstaan waardoor het voor een geïnteresseerde beginner heel moeilijk kan zijn te onderscheiden wat dan nou bij wicca of bij hekserij hoort. Zo wordt gezegd dat een heks rituelen in een cirkel doet, waarbij de 'doe-het-zelf' -tekst vervolgens praat over Wachters en God en Godin. Probleem hiervan is dat er totaal niet uitgelegd wordt wat je met Wachters aanmoet, en wat de God en Godin er te zoeken hebben. De tekst struikelt duidelijk over uiterlijkheden, over wat je moet doen en zeggen, maar gaat niet over het werk dat er nou werkelijk gedaan moet worden voor je de binnenwereld een beetje hebt leren kennen. Om dan vervolgens vanuit die binnenwereld naar buiten toe te werken. Vanuit de noodzaak een soort totaalpakket aan informatie te willen bieden, is dit boek uiteindelijk een samenraapsel van veel opsommingen met beetjes informatie (waarvan de bronnen vaag blijven). Alle, op een beetje autoritaire toon, aangeboden informatie blijft zeer aan de oppervlakte en het hoe en waarom blijft eigenlijk meestal achterwege. Terwijl je juist als heks degene bent die niet meezwemt met de massa, niet klakkeloos vreet wat je gevoerd wordt, maar op je gevoel afgaat en zaken kritisch bekijkt en vooral zelf onderzoekt. De religieuze en spirituele component van het heksenwerk wordt zo zwaar onderbelicht, terwijl daar juist de redenen liggen waarom je de dingen doet die je doet en de dingen voelt die je voelt. Ik denk dat dit boek voor beginners in eerste instantie erg aantrekkelijk lijkt, door de bulk van lijsten en weetjes. Maar wanneer mensen hier daadwerkelijk mee aan de slag gaan, zal de kater al snel komen door de fixatie op de buitenkant van de dingen. Dit is een soort van hobbyboek met tonnen voorbeelden van interesses waar je je in je vrije tijd mee zou kunnen bezighouden. Daar hoef je je, denk ik, echt niet meteen heks voor te noemen. Koop dit niet maar ga liever op zoek naar interessante titels uit de bibliografie, daar staan goede boeken bij. (155 bladzijdes, waarvan ong. de helft gevuld met opsommingen van zaken als planten, stenen, tarotkaarten, recepten, correspondenties etc.)

In een interview met een schrijfster op het spoor van de archetypische heks gezet, raakt journaliste Susan Smit steeds nieuwschieriger naar hekserij. Ze raakt geboeid door het 'fenomeen' en komt in contact met wicca's en heksen. Ze besluit met een aantal dames een groepje te vormen en na een jaar werk binnen de groep, en diverse interviews met 'witchraft-celebrities', laat ze zich inwijden. Dat is in het kort de reis die Smit onderneemt. Met deze premisse bewandelt Smit een inmiddels platgetreden pad. Waar Stewart Farrar, Jan de Zutter, en Claudia van der Sluis haar op dezelfde manier voorgingen, krijgen we deze keer een verhaal met een dikke chicklit saus eroverheen. Over een persooonlijk verhaal als dit valt niet veel te zeggen. Ergens wel aardig om te lezen, en da's dat. Het stoorde mij tijdens het lezen wel dat er nogal diverse, vaak vage, populair-historische uitspraken worden gedaan die nergens gevoetnoot worden en soms zelfs pertinent onjuist zijn. Ook een bibliografie ontbreekt. Van een journaliste vind ik dit nogal slordig. Hiermee wordt de geloofwaardigheid van een boek dat probeert op toegankelijke wijze vooroordelen omtrent hekserij weg te nemen, een stuk minder. Interessant ook, dat diverse kennissen en direct betrokkenen zich herkenden in bepaalde ontmoetingen en gebeurtenissen die werden beschreven. En die gebeurtenissen zijn volgens hen in werkelijkheid heel anders, en vooral stukken minder spectaculair. Jammer, want hierdoor komt het realiteitsgehalte van de andere beschreven gebeurtenissen voor mijn gevoel ook een beetje op losse schroeven te staan. Ook was de tijdsspanne waarin de vertelde gebeurtenissen zich afspelen voor de lancering van het boek, in werkelijkheid stukken korter dan de claim dat de volledige traditionele jaar-en-een-dag periode voorafging aan haar inwijding. Dit soort feiten werpen voor mij toch een ander licht op dit boek. Het zou ten opzichte van de onwetende lezer eerlijker zijn, als dit boek niet als een waarheidsgetrouw verslag maar als zwaar geromantiseerd 'werkelijkheid' werd gepresenteerd. Voor mij is het duidelijk dat dit boek inhoudelijk enorm is opgeleukt. Betrouwbaar vind ik het in ieder geval niet. De hoeveelheid media exposure van Smit na het uitkomen van dit boek was ongekend, ze staat met stip op nr. 1. Dit is nou zo'n boek dat je het best gewoon eens in de bieb kunt lenen als je eens iets lichts wilt lezen. Er staat niet echt iets in dat een permanent plekje in mijn boekenkast rechtvaardigt. (220 blz.)

Dit kleine geillustreerde boekje geeft basisinformatie over het hoe en waarom van symbolen. Het grootste deel van de tekst wordt in beslag genomen door uitleg over de symbolische betekenissen van de getallen 1 t/m 13 (en de daaraan gekoppelde Wetten). De getallen en hun betekenissen worden vanuit de Westerse Traditie bekeken, waaronder de Hermetische traditie en de wicca. De uitleg bij ieder getal is helder en nodigt uit om verder te denken over de geboden informatie. In dit opzicht is het boekje absoluut een inleiding, om dit dan verder op te volgen met je eigen onderzoek. Misschien moet ik duidelijk stellen dat dit boekje, ofschoon het getallen behandelt, niét gaat over de populaire numerologie. Voor een goed begrip van het hoe-en-waarom van rituelen binnen welke traditie dan ook, is het nodig een goed begrip te hebben van het gebruik van getalsymboliek. In dit boekje kun je basisinfo vinden die ik nog niet echt in wicca boeken heb zien staan. Het boekje is niet in de winkel te vinden, je kunt het alleen direct bij Tromp bestellen. (71 blz.)

Jan de Zutter was een geïnteresseerde journalist die besloot nou eens goed uit te pluizen wat die hele hekserij of wicca nou inhoudt en wat de aantrekkingskracht ervan is op de nuchtere Europeaan. Hij nam geen halve maatregelen en probeert een beeld te schetsen wat de wicca inhoudt, wat de geschiedenis ervan is en hoe het er in Vlaanderen en Nederland zo'n beetje aan toe gaat. Hij ontdekt dat juist het zelf ervaren binnen wicca de enige manier is om er meer over te weten te komen. Hij wordt dan ook toegelaten tot de inwijding in de novietengraad van de Vlaamse Greencraft om zijn onderzoek mogelijk te maken. Het grootste deel van het verslag gebeurt dan ook van binnenuit de Greencraft traditie. Dit boek geeft een beetje een idee over wat de heksen nou doen als ze aan het werk zijn of hun feesten vieren. Aan de toon van het boek kun je merken dat hij een journalist is. Hij onderzoekt zijn bronnen en doet duidelijk zijn best om kritisch te blijven. Het boek beschrijft gewone Belgen, Nederlanders en Duitsers die allemaal een invulling aan wicca geven, iets minder ver-van-me-bed show dan veel andere (engelstalige) boeken. (155 blz.)

Eko, Eko is tien jaar na ' De Schaduw van de Maan' uitgegeven, en heeft als basis dezelfde inhoud als het oude boek, maar is compleet aangepast aan de Zutter's voortschrijdend inzicht. Hij weet de reflectie over die tien jaren goed te verwerkenen de perspectiefwisseling van outsider naar insider die hij doormaakte, wordt goed overgebracht. Nieuwe informatie die door academisch onderzoek aan het licht is gebracht, wordt ook in de tekst meegenomen. Het boek is uitgebreid met kwalitiatief goede zwart-wit- en kleurenfoto's, een zeldzaamheid in Nederlandse boeken. Verder zijn er hoofdstukken toegevoegd over het opvoeden van kinderen vanuit een wicca-levensstijl. 'Eko Eko' is hiermee nog meer een aanrader geworden dan 'De Schaduw van de Maan' al was. (253 blz.)

Tijdschriften

Wiccan Rede - Wiccan Rede Online
Dit tijdschrift verscheen vier keer per jaar en bestond sinds 1980. Het was een Nederlands/Engels (merendeel Nederlands) geschreven tijdschrift dat werd uitgegeven door Silver Circle. Zij vertegenwoordigen de Gardnerian stroming in Nederland. In 2010 is er helaas een eind gekomen aan de papieren versie van Wiccan Rede. Oude nummers van de papieren Wiccan Rede zijn nog steeds na te bestellen. En nog steeds aan te raden als je ze gemist hebt!

De redactie is daarna verder gegaan in digitale vorm als Wiccan Rede Online. Inhoudelijk komen in Wiccan Rede Online allerlei, vaak blijvend actuele, aspecten van zowel de traditionele wicca als de solo wicca/hekserij aan bod. Daarnaast komen ook folklore, archeologie en andere natuurreligieuze tradities aan bod, wat vaak een ander perspectief geeft op zaken. Verder worden de nieuwste boeken besproken, wordt de agenda met alle hekserij-gerelateerde activiteiten in Nederland en België goed bijgehouden, is er een overzicht van 'hekserij in de media' van het afgelopen kwartaal, en een contact pagina met Nederlandse covens. Persoonlijk vond ik Wiccan Rede hét blad om op de hoogte te blijven van wat er speelt binnen de hekserij in Nederland. Nu Wiccan Rede Online die functie heeft overgenomen, zou ik daar m'n licht eens opsteken. Het aanbod in artikelen is erg divers, van luchtig tot zwaar en de kwaliteit is goed. Inhoudelijk is het geschikt voor zowel beginners als gevorderden, solo's en covenheksen. Dit is zo'n beetje de 'pulse' van wicca Nederland.

Religie & Mystiek
Dit blad verscheen in de jaren '90 en wilde een platform zijn voor alle religieuze bewegingen in Nederland. Hierbij werden geen uitzonderingen gemaakt, dus kon je hier ook lezen over heksen, paganisten, satanisten en thelemieten. Het blad had een interessante styling en de opmaak was rustig en prettig om te lezen. De artikelen gingen over allerlei onderwerpen en gaven op zich aardig weer hoe iedere religie op zijn manier bezig is met het Goddelijke. De artikelen die ik hierin las over wicca vond ik niet zo boeiend. Ze waren toch meestal georiënteerd op mensen die niet ervan wisten, en misten hierdoor de nodige diepgang. In artikelen over paganistische onderwerpen ben ik iets te vaak historische fluff beweringen tegengekomen die gewoon niet kloppen. Verder werden er regelmatig redactionele bijdragen geleverd door mensen van wie ik de persoonlijke achtergronden nogal twijfelachtig vond. Te algemeen en te oppervlakkig naar mijn smaak.

Brandhout
Brandhout kwam vier keer per jaar uit. Inmiddels is dit project na acht jaar voltooid. Het is eigenlijk niet echt een tijdschrift maar een 31-delige serie bewaarboekjes. Vanuit de veronderstelling dat iedereen een goddelijke Vonk in zich draagt, schreef de nogal onafhankelijke redactie 'Brandhout' als voedsel voor die innerlijke vonk, over allerlei onderwerpen die de auteurs in hun eigen dagelijkse, spirituele leven tegenkwamen. Luchtige columns worden afgewisseld met diepgravende artikelen van interessante auteurs die de onderste steen boven willen halen (en dan bedoel ik ook echt de onderste!), gedichten en verhalen. De thematiek van Brandhout omvat een nogal breed terrein: paganisme, ecologie, kabbalistiek, filosofie, christendom, multi-culturele samenleving, het spirituele in het leven van alledag enz. Juist omdat het zich niet beperkt tot wicca/hekserij/paganisme worden onderwerpen die voor wicca's belangrijk zijn, vaak vanuit een nieuw of onverwacht perspectief benaderd. Het zet je vaak aan het denken en daar ben ik voor! Daar waar ik Religie & Mystiek (dat werkte vanuit diezelfde brede opzet) vaak te veel opgeklopte blabla vond verkondigen, vind ik Brandhout veel intiemer. Het is zo'n boekje dat je niet in een ruk uitleest, maar waar je lekker lang op teert, en wat vervolgens een plaatsje in de boekenkast verdient. Het doet z'n naam wel eer aan. Ook nog steeds te bestellen!

Ritual & Wicca
Dit blaadje was ten tijde van de hekserij hype bij de kiosk te vinden. Het werd uitgegeven door Para-Astro in België. Het blad was voor een groot deel gevuld met 'spectaculaire' rituelen om geld, macht, liefde en roem te verwerven. De spullen die je bij zo'n ritueel nodig had, kon je meteen bij Para-Asto bestellen, want de rest van het blad was gevuld met een soort verkoopkatalogus met -tig keer te dure prullaria. Af en toe stond er een oppervlakkig artikel in over jaarfeesten oid. Verder werd er ook wel heel veel reclame gemaakt voor het bijwonen van 'echte heksenrituelen' op parabeurzen. Ik vond het maar bar weinig te maken hebben met natuurreligie, communicatie met het Goddelijke, zelfontwikkeling en alle andere (zognaamd) minder spectaculaire zaken die bij wicca komen kijken. Kortom, een marketingfolder/vehikel.